De lerarentekorten zijn de komende jaren niet op te lossen. Een situatie die Susanne Olivier van de Almeerse Scholen Groep (ASG) wel eens buikpijn bezorgt. Ze vertelt erover samen met basisschooldirecteur Monique van Zandwijk in Het Gesprek.
Susanne Olivier legt uit hoe het kan dat juist wij het grootste lerarentekort van Nederland hebben: ‘Het is de snelst groeiende stad met een heel groot percentage jongeren en dat neemt nog steeds toe. Die jongeren stromen voornamelijk in het MBO in, dus ze hebben een iets langere weg te gaan naar het HBO. En het aantal jongeren dat dan voor de PABO kiest, loopt landelijk en zeker in Almere terug. Die combinatie maakt het een uitdagende stad.”
Verborgen tekorten
In het basis- en voortgezet onderwijs zijn nu ruim dertig vacatures. Dat wil zeggen: op papier. In feite zijn het er veel meer. Maar dat blijft verborgen omdat vacatures op een andere manier worden ingevuld. ”Er zit een groot gat tussen het aantal vacatures en de verborgen tekorten. Er wordt heel veel opgevangen door het onderwijs op een andere manier te organiseren, door onbevoegden voor de klas te zetten en door met partners te werken”, vertelt Olivier. Die partners kunnen bijvoorbeeld sportclubs zijn. Op die manier poets je weg dat er eigenlijk een tekort is van 120 tot 140 FTE.
Volgens directeur Monique van Zandwijk van basisschool Digitalis in de Kruidenwijk, betekent dit niet per definitie dat de kwaliteit van het onderwijs onder druk staat. ”Dat hangt af van hoe je het organiseert. Wij hebben ervoor gekozen om de mensen die we hebben, goed op te leiden en ze niet alles te laten doen. Ze richten zich op rekenen, taal en lezen. Alle andere vakken laten we doen door externe partijen; professionals die op een heel andere manier met kinderen aan de slag gaan.”
Veel onbevoegden voor de klas
Dat zijn geen bevoegde leerkrachten. Het streven is om het percentage bevoegd-onbevoegd precies in balans te houden, maar dat lukt vaker niet dan wel. Op een van de basisscholen is dat percentage zelfs 20-80. Slechts 20 procent van de leraren is daar dus bevoegd. ”Ik snap dat je daar van schrikt”, zegt Van Zandwijk. ”Toch hoeft het niet zo’n probleem te zijn. Het kind staat centraal en onbevoegden worden goed begeleid. En doordat ze niet alle vakken hoeven te geven, kunnen ze hun eigen lessen goed voorbereiden en kijken wat een kind nodig heeft.”
Toch is de puzzel met het groeiend lerarentekort steeds lastiger te leggen. Wanneer is de grens bereikt? Olivier: ”Dat moment is er nu nog niet. Het kan nog. Er is wel enorm veel urgentie. Maar ik kan ook met heel veel trots zeggen dat we aan onze wettelijke verplichting voldoen. Van al onze veertig basisscholen is er maar één die het op een paar groepen niet lukt om vijf dagen per week open te zijn. De rest heeft een vijfdaagse schoolweek.”
Geen dure inhuurkrachten
Veel scholen zijn genoodzaakt om dure inhuurkrachten in te zetten. Van Zandwijk is daar fel op tegen. ”Ik doe dat echt niet. Het geld moet naar de kinderen, niet naar de dure zzp’ers. Die vragen een godsvermogen. Vaak zie je dat ze niet de volledige verantwoordelijkheid willen dragen. Ze komen binnen, doen hun lesje en vertrekken weer. Daar ga ik niet mee werken.”
Er zijn noodsituaties waardoor je niet ontkomt aan de inzet van inhuurkrachten, zegt Olivier. ”Daar hebben we binnen ASG afspraken over gemaakt. Maar het uitgangspunt is om zoveel mogelijk met vaste krachten en een vast gezicht te werken. Daar gedijen onze kinderen heel goed bij.”
Lichtpuntjes
In 2020 werd het Noodplan Lerarentekort ingevoerd, met daarin verschillende maatregelen om het lerarentekort het hoofd te bieden. Volgens Olivier heeft dat zeker wat opgeleverd. ”We hebben meer zij-instromers gekregen. En er komen er nog steeds binnen.” Toch is het oplossen van het lerarentekort een utopie. ”We weten dat als het gaat om de toenemende vergrijzing en de achterblijvende instroom van de PABO in combinatie met de groei van Almere en het groot aantal jongeren, we de tekorten niet gaan oplossen de komende jaren.” Heeft Olivier wel eens buikpijn van de hele situatie? ”Ja. En tegelijk zijn er lichtpuntjes. De neuzen staan dezelfde kant op.”
afbeelding ter illustratie
