Op 28 februari is de aftrap van het derde seizoen van Op de rand van de toekomst! En dit keer kijken we naar de toekomst van geschiedenis. Klinkt tegenstrijdig? Misschien. Maar heb je al eens nagedacht hoe we in de toekomst met geschiedenis om zullen gaan?

Met nieuwe technologieën kunnen we verder en preciezer terug in de tijd. Bijvoorbeeld door ‘handwritten text recognition’ en kunstmatige intelligentie in te zetten om oude teksten te ontcijferen. Door gigantische archieven met soms wel miljoenen stukken digitaal beschikbaar en doorzoekbaar te maken in alle talen. Zo zou de geschiedenis in potentie opeens voor iedereen even toegankelijk kunnen zijn. Zo kan data worden gebruikt om bepaalde groepen een stem te geven en een deel van de geschiedenis te herschrijven. Ook kunnen er nieuwe dwarsverbanden worden blootgelegd tussen gebeurtenissen, locaties of personen, die nieuwe inzichten opleveren. Er zijn meerdere projecten die hier aan werken. Welke impact gaat dit allemaal hebben op het nu en de toekomst?

En hoe gaat de geschiedschrijving van de toekomst er verder uitzien? Gaan we nog dikke naslagwerken maken? Wie gaat die schrijven? Wat gaan we doen met de eindeloze stroom nieuws/beeld/geluid die iedere dag geproduceerd wordt? Wat is er nog te vertrouwen in deze tijden van hoaxen, gaslighting en deep fakes? Gaat geschiedenis digitaal? Wat zijn daar de risico’s van? Zijn archieven hier überhaupt mee bezig? Wat gaan we doen met de eindeloze stroom nieuws/beeld/geluid die iedere dag geproduceerd wordt? Zijn archieven hier überhaupt mee bezig?

Let op: een deel van de talkshow is Engelstalig.

Een avond als deze begint natuurlijk bij het Stadsarchief Almere. Archivaris Michel Langendijk kan ons alles vertellen over wanneer het stadsarchief gestart is, wat er allemaal te vinden is en hoe je dit kunt doorzoeken. Maar ook wat er wettelijk eigenlijk verplicht is om te bewaren en wat extra. En hoe kom je eigenlijk aan alle stukken. Kortom een antwoord op alle vragen waarvan je niet wist dat je ze wilde weten.

Filotas Liakos werkt voor het Nationale Archief aan project De IJsberg, waarin archieven van de VOC uit de 17e en 18e eeuw en archieven van notarissen uit de 19e eeuw zijn gearchiveerd. Dit zijn veelal handgeschreven archieven. Maar wie kan die nog lezen? En zou je niet makkelijker willen zoeken in de scans van deze archieven. Het Nationaal Archief lost dit op met artificial intelligence (AI). Ze gebruiken machine learning om software te trainen handschriften automatisch te transcriberen. Oftewel om te zetten naar tekst die de machine kan lezen. Nu kun je – in binnen en buitenland – de geschiedenis van de VOC in geschriften volgen.

Manjusha Kuruppath werkt ook voor dit omvangrijke project de IJsberg maar dan voor het onderdeel Globalise, een project dat voortbouwt op en gebruik maakt van de fundamenten van De IJsberg. De focus zal hier meer liggen op het historisch perspectief en de impact van deze ontwikkelingen op de maatschappij.