Beste medeburger van Nederland | Column Ton Theunis

In het kader van het stikstofbeleid van het kabinet ontvangt u hierbij uw stikstofrechten-certificaat.

Volgens de berekening van het RIVM en de digitale administratie van de Rabobank bent u, 62 jaar, 109 kilogram, blank, omnivoor en in het bezit van een auto, 350 stikstofeenheden waard.

Die staan in 35 eenheden, coupons, vermeld op uw certificaat. Door deze eenheden zit u er komende winter warmpjes bij en mag u naar uw werk met uw auto.

U kunt deze eenheden echter ook afzonderlijk langs het kartelrandje afscheuren en aan anderen verkopen. Dit zodat u bijvoorbeeld de prijsverhogingen vanwege de inflatie het hoofd kunt bieden. Uw regering, bank en wetenschap helpen u hoe dan ook de winter door.

We wijzen u er wel op dat u na verkoop van 16 eenheden geen auto meer mag bezitten.

Bijgevoegd treft u ook een overzicht van welgestelden-fondsen aan waar u uw coupons kwijt kunt. U kunt kosteloos contact opnemen.

Let op: CO2-rechten uit het verleden geven geen garantie voor de toekomst.”

Het klinkt wellicht onzinnig, maar sinds een paar weken is het niet meer ondenkbaar dat dit soort waanzin werkelijkheid wordt. Hoe kan het dat mensen deze rampspoed bedenken en vooral dat anderen dat accepteren?

Nou, omdat bedriegen door bedreigen met onzichtbare gevaren niets nieuws is. Het werkt al decennia, eeuwen zelfs, en heel goed.

Ik heb misschien weleens verteld dat mijn vader uit ‘t Rijpje kwam, een destijds onooglijk dorpje in West Friesland.

Hij vertelde me ooit over stadse lieden die de boeren langs gingen met een krant. Daarin stond, gedrukt op de voorpagina, een alarmerend bericht over plotselinge sterfte van koeien, het mislukken van oogsten, miskramen bij moeder de vrouw en ander agrarisch onheil. De oorzaak? Aardstralen, aldus het artikel. De dodelijke dreiging van onder de grond!

Nu kent elke boer altijd wel ergens een onverklaarbaar dode koe of een verrot veld aardappels, dus die berichten werden niet als ongeloofwaardig beschouwd. Bovendien stond het in de krant.

De mededeling van de stadse bezoeker dat die dé oplossing voor het probleem bij zich had, viel dan ook in goede aarde. De goede man verkocht namelijk, voor een schappelijk bedrag, aardstralenkastjes tegen het gevaar.

Dat die kastjes uit niet meer dan een ombouwtje, een namaak-antenne, een schakelaar, een groen lampje, snoer en stekker bestonden, vertelde de verkoper er niet bij.

En dat hij die krant zelf had laten drukken uiteraard ook niet…

Wat me brengt bij de Rabobank. Die liet recent weten dat ze weet hoeveel stikstof u produceert. Dat doet ze door bij te houden wat u koopt vanaf uw Raborekening. Als u dat goed vindt, tenminste. Geheel vrijwillig dus u hoeft echt niet mee te doen als u niet wilt.

‘En geen zorgen om uw privacy,’ verzekerde men de klanten gehaast en zalvend. ‘We zien niet wat u koopt en waar, maar wel hoeveel stikstof erin zit…’

Kijk, dan ben je mij al kwijt. Hoe kun je uitrekenen wat iemand doet en consumeert zonder dat je kunt zien wat hij doet en consumeert? Hoe dan?

Het komt er toch op neer dat de bank of de overheid of Appie Hein of wie dan ook kennelijk in staat is om te zien of ik een biefstuk eet, hoeveel benzine ik tank, al dan niet op vakantie ga. Oja, uw bonuskaart, uw Shell-punten, uw keurig uitgesplitste kassabonnetje. Hoe ernstig mijn ‘voetafdruk’ in de natuur is, bepaalt je bank vervolgens terwijl je dat zelf niet kan zien, voelen, proeven, ruiken, laat staan controleren. Een zegen voor de mensheid? Hoezo?

Maar toen kwam Barbara Baarsma, directeur bij die Rabobank én prominent lid van D66, bij BNR Nieuwsradio vertellen dat mensen die het niet breed hebben, die soms zelfs vrijwel niks hebben, hun ‘stikstofrechten’ straks kunnen verkopen aan mensen die wel veel bezitten. Zodat die dan met een goed geweten het vliegtuig naar vakantielanden kunnen pakken of met de auto naar Zandvoort om van de Formule 1 te genieten of elke week twee keer naar Loetje voor een lekkere biefstuk. Met brood.

En de armoedzaaier die zijn ‘rechten’ verkoopt, houdt er dan ook nog wat aan over want die heeft dan geld om zichzelf ook eens te verwennen met een extra vega-burger en een Netflix-abonnement.

Ja, dát gaat onze zo verdeelde samenleving, waar toch al vijf procent van de bevolking ongeveer negentig procent van alles bezit, echt goed doen. De armen nog armer en de rijken de rest. Baarsma zat het onverbloemd te verkopen alsof het een heel goed en zelfs menslievend idee was. We geven om u én om de natuur. Iets minder om de boeren dan we vroeger deden, maar daar gaat het hier niet om.

Het werd echter allengs duidelijk waar het stikstof-experiment van haar bank echt op doelt.

Doodeng. Overheid, bank, bedrijfsleven monitoren alles wat u doet en consumeert omwille van het voortbestaan van de aarde…

En de suggestie wordt gewekt dat het hier een ‘vrije’ keuze zou betreffen. Vrij?

Herinnert u zich het tv-programma ‘Over de roooie’ nog? Wendy van Dijk wordt er liever niet meer aan herinnerd, aan die start van haar glansrijke carrière. Al snel liep die Endemol-formule compleet uit de hand en bedacht de concurrentie ‘Een rug te ver’ waarin Fox8 mensen een briefje van duizend voorhield met de vraag of ze hiervoor iemands voeten zouden aflikken of aan vrouwen of ze voor dat geld hun borsten zouden laten zien. Want het ging -uiteraard- van kwaad tot erger.

‘Gaat ze het doen? Gaan we tieten zien? Straks, na de reclame!’ Wat deden sommige bijstandsmoeders die geen schoenen voor hun kinderen konden kopen? Hoe vrij is je keuze dan nog?

De plannen van Rabo-Barbara zullen niet van kwaad tot erger voeren?

Ik zie toch echt een beangstigend causaal verband tussen het ‘vrijwillige’ stikstofinzicht-experiment van de Rabobank en het proefballonnetje van hun bazin Baarsma, tevens partij-ideologe naast democratische Kaag.

En een verband met het aardstralenkastje uit de memoires van mijn vader. Soms komen oude koeien gelukkig vanzelf weer uit de sloot…

Geschreven door