“Ik heb niets fout gedáán, ik heb een fout gemáákt”.
Deze zin van Rutte tijdens het Kamerdebat ‘Omtzigt functie elders’ mag van mij op de spreukenwand van het Kohnstamm onderwijsinstituut. Verplichte lesstof voor iedere docent in opleiding. Rutte scheidt zijn gedrag van zijn persoon. Een fout maken maakt de persoon niet fout. Een fundamentele basisregel in het onderwijs. De zin waar zijn politieke toekomst nu van af hangt. Wat de Kamer deed was pedagogisch gezien onverantwoord: Nee, jij bent fout omdat je die fout maakt en ook nog steeds weer dezelfde fout. Een deel stuurt hem al van school, een ander deel geeft hem nog een laatste kans. Een negatieve leerervaring voor Rutte terwijl het bewezen andersom werkt: je leert bij positieve leerervaringen en met positieve leerervaringen leer je. Dat Rutte zijn lesje geleerd heeft na de publieke afstraffing valt dan ook pedagogisch gezien te betwijfelen.
Wordt en zo ja wanneer wordt de persoon fout als die vaker dezelfde fout maakt? Ergens wordt die grens overschreden want bij despoten uit de geschiedenis steekt niemand zijn vinger op: “Hij heeft niets fout gedáán, maar hij heeft fouten gemáákt”. Dus de ernst en frequentie bepalen wanneer een fout van gedrag als een virus naar de persoon overspringt. Nu zijn liegen en waarheid in de politiek lastige begrippen omdat het vaak de slager is die zijn eigen vlees keurt. Veel wezenlijker voor het leren is de erkenning van de fout en het doorleven van de les hieruit, dan maak je meters. Het toedekken, the cover up, het weglakken, de ontkenning of het zich niet kunnen herinneren zijn allemaal signalen van het tegendeel. Onderwijskundig gezien gedragingen waaruit blijkt dat de leerling zich niet leerbaar opstelt.
Dan nog zal fout in het onderwijs nooit over de persoon zelf mogen gaan omdat daar geen groei of zelfvertrouwen uit voortkomt. Maar de politiek is geen onderwijs en zoals John F. Kennedy zei: “Leiderschap en leren zijn onmisbaar voor elkaar”. Als na 10 jaar oefenen de fout zich blijft herhalen en uit gedrag sterke twijfels zijn over de leerbare houding van de leerling, kent ook het onderwijs de lat waar je over heen moet springen. ‘Onderwijs elders’ een leerling aanbieden voelt vaak als een nederlaag, zeker daar waar de leerling op andere punten zijn stinkende best doet. Toch is het juist de lat hoog houden en de streep trekken die de ruimte schept en een ‘functie elders’ mogelijk maakt
