Rutte noemde in 2019 stikstof zelf zijn grootste crisis als premier. Wist hij veel dat de wereld aan de vooravond van de coronapandemie stond? Ook moest de ergste stikstofcrisis nog komen. De afgelopen dagen was Neerlands Nationale Crisis in- en uitleider bezig met die andere nog veel grotere crisis te bezweren, toen de pleuris in eigen land losbrak. Ook ondernemers kunnen tuig van de richel zijn. Wellicht kwam zijn reactie hierdoor zo laat en stond hij er niet toen ‘Boer zoekt vrouw’ massaal voor dezelfde vrouw ging. Waar is Yvon Jaspers als je die nodig hebt?
Nederland staat vaak sympathiek tegenover de hardwerkend boer(in), maar steun wordt moeilijk als je het gevecht met de politie zoekt en vergeet dat er ook treinen gaan naar elke plek die de moeite van het protesteren waard is. Is ook nog beter voor het milieu. Zelfs de koeien zijn het strontzat en zinnen op actie.
Al dat geweld van een harde kern ontneemt het zicht op de stikstofcrisis zelf. Ondanks waarschuwingen heeft Rutte deze crisis ingeleid door het probleem te onderschatten en jarenlang voor zich uit te schuiven. Notabene de rechter moest hem weer op het juiste Europese pad brengen en ondertussen ging stikstof steeds meer de woningbouw belemmeren tegen de woningcrisis. En dan komt er een ingrijpend besluit met een kaart en informatie die eerder meer vragen oproept dan beantwoordt. Ook bij provincies die het moeten uitwerken. Dat de boeren zich overvallen voelen is te begrijpen door de gekozen route en gegeven informatie.
De crisis heeft kenmerken van de WAO-crisis in 1991 toen het Kabinet Lubbers III onverwachts hard ingreep in de WAO. Het bracht, net als de VVD nu, de PvdA van Wim KoK in diepe crisis. Vakbond en PvdA kwamen recht tegenover elkaar te staan. Ik werkte net voor de FNV en stond wekenlang leden in paniek te woord die hun bestaanszekerheid zagen verdwijnen zonder veel kans op betaald werk. Nu staan de boeren tegenover de ondernemerspartij. Ook nu keldert de VVD in de peilingen zoals eerder bij de PvdA. Ook toen werd er massaal geprotesteerd. Met ‘Handen Af van de WAO’ zat ik in de organisatie van die grootste vakbondsdemonstratie tot dan toe met 250.000 demonstranten. Het kostte Kok niet zijn kop, zijn houdbaarheidsdatum was nog niet verstreken. Het bracht wel het gesprek weer op gang waarbij het WAO-voorstel op enkele belangrijke punten is aangepast. Daaruit valt dan ook de belangrijkste les te leren. Ga weer in gesprek en geef ook je eigen fouten in de stikstofaanpak toe. Het is juist het gebrek aan leiderschap geweest waardoor deze crisis in ons land zich zo heeft kunnen ontwikkelen. Snelheid is nodig maar geef wel ruimte om in het proces te bewegen,
Of Rutte ook de man is om ons uit deze crisis te leiden valt te betwijfelen. Anders dan bij KoK die nog maar net partijleider en Minister was, is Rutte na het toeslagenschandaal en de lange Kabinetsformatie niet meer de Tefal-Rutte van weleer. Ook de VVD achterban en kiezers zien nu in dat de houdbaarheidsdatum van Rutte nadert. Daarom lijkt Rutte zijn Waterloo in stikstof gevonden te hebben en zijn zijn dagen in Den Haag geteld, kort als het Kabinet hierop ploft en langer totdat hij die functie elders heeft gevonden.
