Winnen doe je juichend, verliezen elegant. Hoewel… In Flevoland weten we nog niet hoe het zit. Maar het zal voor veel partijen geen koffie met gebak zijn, vermoed ik zomaar.
Terwijl ik dit schrijf, is de einduitslag nog niet binnen. Maar het al jaren in de verte rommelende geluid zwelt in deze nacht aan tot een flink volume. De kiezer sprak. En hoe!
De gevolgen zijn onduidelijk, vergis u daar niet in. Want de huidige coalities in zowel provincies als de Eerste Kamer zijn stoïcijnse plucheplakkers. Ze zullen op het oog ‘hun nederlaag erkennen’, maar zonder twijfel hun knopen al aan het tellen zijn.
Aan het schuiven met zeteltjes om tóch te kunnen blijven zitten. Aan het polsen of zo’n nagemaakte ‘samensmelting’ van PvdA en GL hun redding kan vormen. En die slechts op een wanhoopsdaad gebaseerde combinatie is doende om zichzelf ten onrechte op de borst te kloppen.
Want significante zetelwinst levert hun fusie-manoeuvre vermoedelijk niet of nauwelijks op. Dat is niet vreemd. Want ook de Klaver-Kuijken-combinatie toonde vannacht al haar ware gezicht: dat zit diep in het zand. Dat leeft op een eigen planeet.
Er werden de inmiddels geijkte reacties gegeven. Inhoudelijk hoor je echter nauwelijks duiding aan de ‘proteststemmen’ die hebben gesproken. Misschien komt dat nog, maar ik verwacht er niet veel van. De verliezers zijn vast te druk met het herstellen van hun ‘gevestigde orde’.
En daarom is het goed om toch wat duiding te zoeken na deze ‘politieke aardbeving’. Moeilijk is dat eigenlijk niet.
Heel veel mensen hebben in het afgelopen decennium, maar zeker in de afgelopen vier jaar, ondervonden dat de ‘keurige’ Nederlandse overheid helemaal niet netjes is. Zo’n toeslagenschandaal, de behandeling van de Groningers, men sprak er schande van onder elkaar. De huidige regering blijkt nog niet in staat haar eigen schanddaden zelfs maar binnen tien jaar op te lossen.
Het schoolvoorbeeld van Haagse vunzigheid, het mes in de rug van Pieter Omtzigt, is veel inwoners van ons land niet ontgaan. Want veel politici mogen wellicht denken dat normen en waarden er niet (meer) toe doen, veel Nederlanders denken daar anders over.
Toch denk ik dat de grootste onvrede van de meeste mensen in iets anders zit. Hun weerstand richt zich met name tegen de regelrechte dwang die al tijden en steeds nadrukkelijker op hen wordt uitgeoefend.
Mensen krijgen bijna dagelijks meer door de strot geduwd wat ze niet willen. Soms openlijk, soms stilletjes. Ze krijgen te horen wat ze ‘normaal’ hebben te vinden, maar dat vinden ze niet. Er wordt ze gezegd wat ze in het vervolg niet meer mogen, maar dat willen ze wel. Er wordt ze opgelegd wat ze vanaf nu moéten, maar dat spreekt ze volstrekt niet aan. Hun eigenheid wordt hen al heel lang met stukjes en beetjes afgenomen en juist die willen ze behouden.
De meeste onvrede zit naar mijn mening echter in de wijze waarop hun ‘andere’ mening, ‘andere’ behoefte, ‘andere’ wensen hautain terzijde worden geschoven of, vaker nog, stil geschreeuwd. Wat weet het gepeupel er nou eigenlijk van?
Hun grootste weerstand komt voort uit de etiketten die ze opgeplakt krijgen door een politieke leiding die al jaren stokdoof is voor wat deze mensen zelf willen.
Een leiding die een beleid nastreeft dat niet meer aan de dagelijkse werkelijkheid van die kiezer raakt, aan die kiezer allerlei -vaak onbegrijpelijke- zaken oplegt maar die ‘spelregels’ tegelijkertijd niet voor de eigen elite laat gelden.
Terwijl allerlei partijen en bewegingen in hun eigen bubbels druk waren om te bepalen wat mensen moeten eten, dat ze niet meer op vakantie mogen, dat ze hun huis, hun auto, hun koeien, hun land in moeten leveren, dat ze van het gas af moeten, kortom: wat ze moeten doen en denken, deden die mensen gisteren wat onvermijdelijk en al tijden in de lucht hing.
Ze gaven uiting aan hun onvrede. Heel veel mensen zijn deze oude politieke garde beu, hebben er, door schade en schande wijs geworden, geen vertrouwen meer in.
Toen Caroline van der Plas voor het eerst de kamer binnenkwam, was dat onder minachting. Men keurde haar nauwelijks een blik waardig.
Toen ze zowaar zinnige dingen bleek te zeggen die met name die domme boeren een hart onder de riem staken, dreef men er de spot mee. Kijk nog maar eens naar ‘Lucky TV’. In Hilversum weten ze goed hoe zie iemand neer moeten halen.
Toen haar aanhang met ieder protest in het land alleen maar groeide en niet slechts met boeren en mensen uit het oosten, werd ze door alle gevestigde partijen bestookt met de meest vileine beschuldigingen, beweringen, roddel en achterklap. Uiteindelijk werden bedreigingen aan haar adres zo ernstig dat ze het podium niet meer op durfde.
Gisterenavond bleek al wat veel mensen in ons land vinden. Hopen. Het moet anders.
We zullen zien, maar in elk geval krijgt een aan Mahatma Ghandi toegeschreven uitspraak vandaag opnieuw gelijk.
“First they ignore you, then they laugh at you, then they fight you. And then you win.”
Ton is fractie assistent bij APOPA
